Omgaan met een narcistische partner

Je past je voortdurend aan, twijfelt steeds vaker aan jezelf, en je zelfvertrouwen lijkt te verdwijnen. Soms vraag je je af: “Ligt het aan mij? Ben ík de oorzaak van de spanningen?” Als dit je bekend voorkomt, dan leef je misschien samen met iemand die narcistische trekken vertoont.

In deze blog lees je waaraan je zo iemand kunt herkennen en vooral ook: hoe je beter voor jezelf kunt zorgen in zo’n moeilijke situatie. Want die ander hoeft niet per se je partner te zijn. Het kan ook een ouder, een kind of iemand anders in je directe omgeving zijn.

Wat is een narcist?

Het woord 'narcist' komt van een oud Grieks verhaal over een jong die Narcissus heette. Hij was zó knap dat iedereen gek op hem was. Maar hij hield alleen van zichzelf. Volgens de mythe werd hij op een dag verliefd op zijn eigen spiegelbeeld in het water. Hij bleef maar kijken... en vergat alles om zich heen. Uiteindelijk stierf hij van verdriet. Op de plek waar hij stierf, zou toen een narcis-bloem gegroeid zijn. 

Die oude mythe leeft eigenlijk nog steeds een beetje voort in het woord 'narcisme'. Nu betekent het: iemand die vooral met zichzelf bezig is, weinig inlevingsvermogen heeft en veel aandacht en bewondering nodig heeft. Toch is het niet altijd makkelijk te herkennen. Iemand met narcistische trekken kan juist heel charmant en grappig overkomen in het openbaar. Maar thuis? Dan is het vaak een heel ander verhaal . Je voelt je onzeker, klein… Alsof alles altijd jouw schuld is, terwijl je diep vanbinnen weet dat er iets niet klopt.

Kenmerken van iemand met narcistische trekken

Wanneer iemand vooral gefocust is op zichzelf, kan het zijn dat je je niet serieus genomen voelt. Er is weinig ruimte voor jou ; je gevoelens en grenzen. 

Hieronder enkele signalen die vaak voorkomen bij mensen met narcistische trekken:

• Ze zoeken voortdurend bevestiging en aandacht
• Ze hebben moeite met luisteren of rekening houden met anderen
• Ze tonen weinig inlevingsvermogen als je verdrietig of boos bent
• Ze reageren heftig en defensief bij kritiek
• Ze vergroten hun prestaties of verhalen om indruk te maken

Herken je meerdere van deze signalen in je relatie met een partner, moeder of vriend(in)? Dan is het begrijpelijk dat je je verwarmd of onzeker voelt. Zeker als het al langere tijd zo verloopt.

5 tips om jezelf terug te vinden

#1 Herken het patroon

Als je telkens met een rotgevoel achterblijft na een gesprek of ruzie, is het goed om stil te staan bij wat er gebeurt. Wordt jouw gevoel steeds weggepraat? Of krijg je de schuld van dingen die niet bij jou liggen? Als je het patroon leert herkennen, zet je de eerste stappen naar meer inzicht én meer grip op de situatie.

#2 Leer wat gaslighting is

Gaslighting is een vorm van manipulatie waarbij je aan jezelf gaat twijfelen. De ander zegt bijvoorbeeld: “Dat heb ik nooit gezegd” of “Je overdrijft weer”, terwijl jij zeker weet wat er gebeurd is. Langzaam ga je denken dat jij het probleem bent. Door gaslighting te herkennen, kun je stap voor stap je eigen gevoel weer gaan vertrouwen. Houd een dagboek bij of praat met iemand die je vertrouwt als je het gevoel hebt dat je wordt gegaslight.

#3 Verleg de focus naar jezelf

In een relatie met iemand met narcistische trekken ben je vaak vooral bezig met de ander: Wat bedoelt hij? Hoe reageert zij straks? Wat kan ik doen om de sfeer goed te houden?
Maar het is belangrijk dat jij weer bij jezelf komt. Wat voel jij? Wat heb jij nodig? Wat zijn jouw grenzen?

Misschien heb je vaker dan je denkt nood aan een momentje voor jezelf. En dat hoeft niets groots te zijn. Er zijn heel wat kleine dingen die je gewoon tussendoor kunt doen, zonder stress of schuldgevoel. Denk aan een warme kop kalmerende kruidenthee . Of laat de ontspannende geur van lavendel zachtjes door de kamer zweven, bijvoorbeeld met de etherische olie van Sjankara . Dat soort kleine stapjes mogen er zijn. Juist als je het moeilijk hebt, is dat stukje zachtheid voor jezelf zó waardevol .

#4 Stel kleine, maar vooral duidelijke grenzen

Als je lang hebt geleefd met iemand die over jouw grenzen ging, voelt 'nee' zeggen vaak onnatuurlijk of zelfs spannend. Begin daarom klein. Je hoeft niet meteen grote confrontaties aan te gaan. Zeg bijvoorbeeld: “Ik heb daar nu geen ruimte voor” of “Ik beantwoord dit later”. Kleine, duidelijke grenzen maken al een groot verschil. En weet: je hoeft je niet schuldig te voelen omdat je je eigen ruimte bewaakt . Zorg voor jezelf mag altijd .

#5 Zoek zachte ondersteuning

Je hoeft het zeker niet alleen te doen. Steun zoeken bij vrienden, een coach of therapeut kan helpen om sterker in je schoenen te staan. Want de eerste stap zetten is altijd moeilijk. 

Bachbloesems wordt gebruikt als zachte ondersteuning voor wie zich leeg of uit balans voelt. Je hoofd is vol, je lichaam moe en je gedachten blijven doorgaan. 

Bach bloesem mix is er voor iedereen die:

• Zich leeggezogen voelt in een relatie
• Moeite heeft met grenzen aangeven
• Opnieuw contact wil maken met zichzelf

Gaslighting betekenis en voorbeelden

Een veelvoorkomende vorm van manipulatie in dit soort relaties is gaslighting. Maar wat is gaslighting precies? Gaslighting betekent dat iemand je op subtiele wijze laat twijfelen aan je eigen waarneming, gevoelens of herinneringen. Bijvoorbeeld:

• Je zegt dat iets je verdrietig maakt, en je krijgt als reactie: “Je overdrijft.”
• Je herinnert je duidelijk iets dat gezegd is, maar de ander ontkent het volledig: “Dat heb ik nooit gezegd.”
• Je voelt je verdrietig of onrustig, maar je partner lacht het weg: “Je bent altijd zo gevoelig.”

Dit soort opmerkingen kunnen ervoor zorgen dat je gaat twijfelen aan je intuïtie. Je past je aan, zegt steeds vaker sorry, en raakt het contact met jezelf kwijt.

Narcistische vader of partner

Soms voel je je verantwoordelijk voor alles in de relatie. Je past je aan, probeert de sfeer goed te houden , doet je best om de ander niet te kwetsen. En toch… voelt het nooit écht goed genoeg. Misschien krijg je zelden erkenning, of word je gekleineerd op momenten dat je net kwetsbaar bent.

Of het nu gaat om een ouder, partner of ander familielid met narcistische trekken – het kan verwarrend en vermoeiend zijn om steeds op je tenen te lopen. Je merkt dat je eigen behoeften steeds verder naar de achtergrond verdwijnen. En misschien durf je daar niet over te praten, uit angst voor afwijzing of ruzie.

Deze dynamiek kan jarenlang stilletjes doorgaan. Tot je lichaam of je gevoel een seintje geeft: "Zo wil ik het niet meer." En dan begint er iets te verschuiven. Een klein besef dat jouw grenzen er ook toe doen. Dat jij óók ruimte verdient, liefde, rust.

Of je nu nog in de relatie zit of net voorzichtig afstand hebt genomen; het is oké om jezelf voorop te zetten. Je hoeft niet alles te begrijpen om te voelen dat het anders mag. Net als in de Griekse mythe van Narcissus, die zo opging in zichzelf dat hij de ander niet meer zag, kunnen sommige relaties je doen vergeten wie jij bent. Maar stap voor stap mag jij weer ruimte innemen ; op jouw manier,  jouw tempo.