Niet praten is meer dan alleen maar zwijgen

Selectief mutisme is een angststoornis die voorkomt bij kinderen én volwassenen. Je hebt de vaardigheden om te praten, maar in sommige sociale situaties komt er geen woord uit. Een koffie bestellen op een terras of spreken voor een grote groep. Door de spreekangst zal je mijdingsgedrag vertonen. Deze aandoening kan erg stressvol en beangstigend zijn en kan je leven flink belemmeren! 

We leggen jullie in deze blog uit hoe je selectief mutisme of spreekangst kunt herkennen en hoe je hiermee kan omgaan. 

Is het een persoonlijkheidskenmerk of een onderliggende aandoening? 

Selectief mutisme gaat niet over niet kunnen praten, maar over niet durven praten . Het is een stoornis die je niet kunt oplossen of behandelen, maar je kan wel op zoek gaan naar handvatten om met de angststoornis om te gaan.  

Professionele hulp speelt hierin een belangrijke rol. Eerst moet er namelijk onderzocht worden of autisme, spraak-, taal- of gehoorstoornissen kunnen uitgesloten worden. 

Ben ik niet gewoon verlegen?

Veel mensen gaan ervan uit dat selectief mutisme hetzelfde is als extreme verlegenheid . Iedereen ervaart weleens gezonde zenuwen in een nieuwe situatie. Maar mensen met spreekangst raken geblokkeerd en hun gedrag verandert niet meer. Na verloop van tijd voelen ze zich op hun gemak, helaas kunnen ze nog niet een gesprek voeren of een praatje aanknopen. 

Kenmerken van selectief mutisme 

Spreekangst ontwikkelt zich in de kindertijd en kan aanhouden tot in de adolescentie of zelfs volwassenheid. Je kan het herkennen aan enkele criteria . De kenmerken die we hier geven zijn onvoldoende om een diagnose te stellen. Herken je jezelf in veel karakteristieken die hieronder staan beschreven? Dan raden we iedereen aan om een zorgverlener in te schakelen die, al dan niet, een diagnose kan vaststellen. 

• Consequent niet spreken in bepaalde sociale situaties, maar wel goed spreken in andere situaties zoals thuis.
• Minimaal een maand zwijgen in bepaalde situaties, blokkeren in die situaties.
• In bepaalde situaties alleen non-verbaal communiceren
• Perfectionistisch: bang voor een black-out, niet uit je woorden komen of bang om uitgelachen te worden

Mogelijke oorzaken

De oorzaak van spreekangst is niet duidelijk. Wel zou de aandoening verband houden met sociale angsten: 

• Lichte ontwikkelingsproblemen 
• Een geremd temperament (introvert, negatieve gevoelens bij zich houden) 
• Een gebrek aan zelfvertrouwen 
• Angstige aanleg 

Ook omgevingsfactoren zoals ouders met angstproblemen, stressvolle levenservaringen of een meertalige omgeving spelen mee. 

Gevolgen van spreekangst 

Volwassenen kunnen sociale angststoornissen ontwikkelingen door hun spreekangst. Ze vermijden liefst openbare ruimten of nieuwe situaties. Spreken met onbekende, nieuwe mensen maakt hun bang, onzeker en is erg stressvol. Door deze situaties te vermijden, komen ze in een sociaal isolement terecht. Dit zorgt voor eenzaamheid, een laag zelfbeeld en sombere gedachten. 

Heb je de diagnose gekregen? Of herken je je in de kenmerken? Dan is het belangrijk dat je hulp zoekt. Je kan ook familie, leerkrachten en andere mensen uit je omgeving in te lichten. Een goede basis geeft vertrouwen waardoor je misschien ook meer durft.